مقدمه:

مجموعه اجزای مختلف ماستر پلان طوری ترتیب گردیده که 6 فیصد آهنگ رشد عمومی را در سکتور زراعت فراهم نماید. بدان اساس عواید زراعت طی 12 سال دو برابر خواهد شد. این آهنگ رشد بدلیل رونما شدن افزایش بزرگ در عاید و استخدام  بخش غیر زراعت پیشه دهات،  کدام تغیر قوی را در توزیع عواید دهات همراه نداشته و یا مقدار بهبودی حقیقی را درآن بوجود خواهد آورد. بدین معنی که  مجموع عواید روستا از آن طریق نیز دو برابر میگردد. هرگاه سکتور شهری تمام رشد نفوس دهات را جذب نماید، طی این مدت عواید سرانه اهالی روستا دو چند میگردد. با در نظرداشت وضع کنونی  رشد بسیار سریع جمعیت، مطابق معیارهای جهانی رسیدن به این هدف را مشکل مینماید. این ارقام بر استنتاج تخمینی از فصل های جداگانه این پلان متکی بوده و از این لحاظ بدست آمده است تا حدی یک تخمین معقول میباشد.

احتمالأ کمتر از مناصفه مجموع سرمایه گذاری پلان مستقیماً به هدف رشد معطوف میباشد. زیرا سرمایه گذاری های عمده در بازسازی فزیکی زیرساخت ها و انکشاف سرمایه بشری بیرون از این اهداف ماستر پلان قرار میگیرد. معقول خواهد بود گفته شود که مناصفه مبلغ مجموع سرمایه گذاری با اولویت بندی محتاطانه و تخصیص به اجزای در برآورده شدن این رشد ستراتیژی، ضروری خواهد بود.

 ناگفته هویداست که سرمایه گذاری های دیگر پلان را نیز نمیتوان فاقد اولویت دانست. بطور مثال سرمایه بزرگی برای احداث جنگلات بکار برده می شود که نه فقط برای زراعت، بلکه برای کشور حایز اهمیت میباشد. چه این تضمین یک رشد زراعت پایداری را بوجود آورده میتواند. بهمین گو نه سرمایه گذاری قابل ملاحظه ای برای ذخایر اضطراری غذا، تخصیصیه های معطوف به مقابله با ناداری و فقر ارائه گردیده که فواید اینها با رشدیکه بوسیله اعداد فوق ارائه شده، کاملاً کم میباشد.

فصل اول

تاریخچه سازمان تجارت جهانی

تاریخچه تشکیل سازمان تجارت جهانی ( ( WTO )):

سازمان جهانی تجارت مانند اکثر سازمان های جهانی ،سیر تاریخی طولانی تا تشکیل راپشت سر گذاشته است،زیراموضوع تشکیل سازمان های فرامرزی دولتی باموضوع حاکمیت ملی دولت ها درموارد متعددی تداخل دارد، لذا هرقدر دامنه فعالیت اینگونه سازمان ها گسترده تر باشد وتعداد بیشتر ازدولت ها درآن ها عضویت داشته باشند،بهمان نسبت فرایند تشکیل نیزپیچیده تروغالباً طولانی ترخواهد بود.فرایند تشکیل سازمان جهانی تجارت نیز ازاین قاعده مستثنی نبوده وتلاش گسترده جهانی طی ده ها سال ،پشتوانه آن بوده است. درواقع سازمان جهانی تجارت برای پاسخ به یگ نیاز اساسی جامعه جهانی شکل گرفته است،اگرچه درمورد میزان موفقیت آن درتأمین این نیاز دیدگاه های بسیار متفاوتی ابرازشه است که دراین مبحث قصد پرداختن به آن رانداریم.

این نیاز اساسی جامعه جهانی عبارت بود ازموجود یک مرجع مقتدرجهانی به منظور نظام بخشیدن به روابط اقتصادی جهانی که بعضاً موجب کشمکش های شدید سیاسی بین کشورها گردیده است وحتی بسیاری معتقدند که یکی اززمینه های بروز دو جنگ جهانی همین تنش ها ی شدید سیاسی بامنشأ اقتصادی بین کشورهای برتر درتجارت بین المللی بوده است.

به همین منظور بعد از جنگ جهانی اول وتجربه جامعه جهانی ازمیزان خسارات مادی وتلفات انسانی موجب شد که برای جلوگیری اززمینه های بروز جنگی مشابه درسال 1927 کنفرانس زیرنظر جامعه ملل وبامشارکت نمایندگان حدود پنجاه  کشورجهان دررابطه با موضوعات  مربوط به تولید وتجارت درشهر ژنو تشکیل گردد.هرف برگذارکننده گان کنفرانس ،توسعه روابط اقتصادی کشورهای جهان ازطریق کاهش  محدودیت های دولت های درتجارت خارجی برای مقابله  بازمینه های ایجاد جنگ جهانی اول بود.

ولی باوجود برگذاری این کنفرانس ، دولت های بزرگ دراقتصاد جهانی با اتخاذ تدابیری طی سال های بعد ، عملاً برخلاف اصول مقرر در کنفرانس عمل کردند.

لذا به تدریج رقابت اقتصادی بین دولت ها به تنش شدید سیاسی منجر گردید.

بروز جنگ جهانی دوم درابعاد وسیعتر ازجنگ جهانی اول ، مجدداً دولت های طرف اصلی جنگ رابه فکر سامان بخشیدن به نظام اقتصادی بین المللی انداخت.

درهمین راستا درسال 1944 با آشکار شدن علایم خاتمه جنگ به دعوت  رئیس جمهور وقت آمریکا دودولت ، کنفرانس درشهر برتن وازآمریکا وباحضور نماینده گان 44 کشور جهان برگذار گردید .وطی آن موافقت نامه تأسیس صندوق بین المللی پول وبانک بین المللی ترمیم وتوسعه به تصویب رسید.این دونهاد بین المللی هم اکنون نیز نقش مهمی دراقتصاد بین المللی ایفا می کنند.

درزمینه تجارت بین المللی نیز اقدامات موثری بعد ازخاتمه جنگ جهانی دوم صورت گرفت، که مهمترین آنها ،پیشنهاد دولت آمریکاه درسال1945مبنی برتشکیل کنفرانس بین المللی برای تشکیل سازمان تجارت بین المللی(ITO) بوده.

کنفرانس مذکور درسال1946 درلندن برگذار گردید ولی بدلیل اختلافات نظر شدید کشورهای شرکت کننده بدون حصول به نتیجه ای پایان یافت.ولی تلاش کشورها دراین زمینه ادامه یافت وتوسط چند کشور غربی پیش نویس منشور تجارت جهانی ،تهیه وبه کنفرانس هاوانا که درسال1948 درکوبا برگذار شده بود ارایه شد،درجریان مذاکرات مفصلی که درهاواناصورت گرفت این سن دچار تغیرات اساسی گردید ودرنهایت ،میشورهاوانا ازچند بخش تشکیل گردید که یک بخش ازآن موافقت نامه عمومی تعرفه وتجارت گات بود.

بخش دیگرمنشور ،تأسیس سازمان تجارت بین المللی (ITO) رامطرح می ساخت ولی طرح اخیر بامخالفت نهادهای قانون گذاری برخی کشورهای شرکت کننده درکنفرانس ،بویژه کنگره آمریکا که دردولت آن خود ازپیشنهاد دهندگان این طرح بود، مواجه شد. لذا طرح تأسیس سازمان تجارت بین المللی برای سالیان متمادی سکوت ماند ولی موافقت نامه عمومی تعرفه وتجارت با تغیراتی برای چندین دهه،به معیار مهمی درتجارت بین المللی مبدل گردید. هدف این موافقت نامه ،توسعه تجارت بین المللی ازطریق حذف یاکاهش موانع تعرفه ای وغیر تعرفه ای کشورها درمقابل واردات بود. دربین فهرست اولین کشور عضو این موافقت نامه ،تنوع زیادی ازکشورها بااقتصادهای  مختلف می توان مشاهده کرد .ازجمله ایالات متحده انگلستان ،زلاندنو،پاکستان ،هند،آفریقای جنوبی ،برازیل ،کوبا،فرانسه ،بلژیک واسترلیا که همگی درسال 1948 به این موافقت نامه ملحق گردیدند.

باتحولات سیاسی واقتصادی طی ده های بعد نیاز به تکامل این موافقت نامه بین اعضای آن احساس گردید. دراین رابطه یک سلسله مذاکرات بین اعضای گات صورت گرفت.

دررابطه مربوط به گات این مذاکرات به 8 دوره اصلی ذیل طبقه بندی شده است:

الف-:مذاکرات ژنو1947

ب-: مذاکرات آنسی1949

پ-: مذاکرات تورکی 1962-1950

ت-:مذاکرات ژنو1956

ث-: مذاکرات دیلن(ژنو)1962-1960

ج-: مذاکرات دورکندی (ژنو)1967-1964

چ-: مذاکرات دورتوکیو1979-1973

ح-:مذاکرات دوراروکوئه 1994-1986

همان قسمیکه ملاحظه می شود مذاکرات اروکوئه طولانی ترین دور مذاکرات کشورهای متعاهدگات است. حاصل این هشت سال مذاکره مجموعه ای ازموافقت نامه هاو تفاهم نامه ها  وسایر اسناد حقوقی است که به صورت مجموعه ای واحد به تصویب رسیده است. یکی ازمصوبات مذاکرات دور اروگوئه عبارت ازتأسیس سازمان جهانی تجارت بود، لذا تلاش حدود70 سال دولت ها به ثمر نشست.7

درمقدمه موافقت نامه تشکیل سازمان جهانی تجارت ،اهداف تشکیل این سازمان ذکر گردیده است که درآن آمده است:

طرف های این موافقت نامه ، باتصدیق اینکه روابط شان درزمینه تلاشهای تجارتی واقتصادی باید به منظور ارتقای استاندردهای زندگی،تضمین اشتغال کامل وحسبه زیاد ودایم التزائید درآمد واقعی وتقاضای موثر گسترش تولید وتجارت کالاها وخدمات ضمن فراهم کردن امکانات استفاده  بهینه ازمنابع جهان منطبق باهدف توسعه قابل دوام ودرپی حفظ وحراست ازمحیط زیست وتقویت وسایل انجام این کاربه گونه ای سازمان بانیازها وعلایق مربوط شان درسطوح مختلف توسعه اقتصادی باشد.

وباتصدیق مجدد اینکه برای تضمین سهم کشورهای درحال توسعه وبه ویژه کشورهای دارای کمترین میزان توسعه یافتگی،دررشد تجارت بین المللی متناسب بانیازهای توسعه اقتصادی آن ها ،تلاش های مثبتی لازم است. وباتمایل به همکاری درتحقق این هدف ها با ورود به ترتیبات دوجانبه ومتقابلاً سودمند باهدف کاهش  معتنابه تعرفه ها وسایر موانع تجاری وامحای رفتار تبعیضی  درروابط تجاری بین المللی، لذا باعزم ایجاد یک سیستم تجاری چند جانبه یکپارچه ،پایدارتروماندگارتر که موافقت نامه عمومی تعرفه وتجارت ،نتایج تلاش های آزاد سازی تجاری درگذشته وکل نتایج مذاکرات تجاری چند جانبه دوراروگوئه رادربربگیرد، مهم به حفظ اصول اساسی وپیشبرد وهدفهای بنیادی این سیستم تجاری چند جانبه به شرح ذیل توافق می نمایند.

لذا اهداف اصلی سازمان جهانی تجارت ،استقرار نظام تجاری چند جانبه درجهان با درنظر گرفتن جنه های مختلف ازجمله وضعیت خاص کشورهای درحال توسعه وکشورهای دارای کمترین توسعه یافتگی می باشد.

برهمین اساس درموافقت نامه ها وسایر اسناد حقوقی حاکمه برفعالیت این سازمان شاهد اتخاذ روی کرد ترجیحی نسبت به کشورهای درحال توسعه وکشور های باکمترین توسعه یافتگی هستیم.

درماده (2) موافقت نامه تأسیس سازمان جهانی تجارت این سازمان را «نهادی مشترک  برای هدایت روابط تجاری اعضای خود درخصوص مسایل مربوط به موافقت نامه ها واسناد واسناد حقوقی » معرفی کرده است.

همین موضوع رسالت به بزرگی به عهده این سازمان محول کرده است ،زیرا اولاً مجموعه توافقات کشورهای عضواین سازمان،طیف وسیعی ازموضوعات  قابل توجیه است نظیر برنامه های متنوع سازی محصولات صنعتی شدن وتوسعه پایدار تصمیم گیری کنند،مالزی ازطرف اتحاد کشورهای جنوب شرقی آسیا(آ.سه آ،ن) توصیه کردکه وزرای کشورهای عضو سازمان جهانی تجارت ازانطباق قوانین مقررات ورویه های اداری خود باتعهدات سازمان بدون توجه به حوزه قلمروآن ها اطمینان حاصل کنند ،هدف این پیشنهاد ،منظور کردن محدودیت های تجاری دولت های  مرکزی یامحلی مختلف درچارچوب مقررات سازمان جهانی تجارت می باشد.

درجریان برگذاری سومین اجلاس وزرای سازمان جهانی تجارت (اجلاس سیاتل) نیز گروه کشورهای درحال توسعه حضور فعال وبعضاً تعین کننده ای داشته .براین اساس ،مذاکرات اصلی وتنظیم پیش نویس قطعنامه نهای اجلاس به 5 گروه کاری محول شده بود که ریاست سه گروه کاری:

الف- کشاورزی به نماینده سنگاپور

ب- دسترسی به بازار خدمات به نماینده لسوتو

ج- مسئولیت موضوعات تشکیلاتی سازمان رابه طور مشترک نمایندگان شیلی وفیجی به عهده داشتند.

همچنین به اعتقاد یکی ازناظرین ایرانی شرکت کننده دراجلاس مذکور ،یکی ازعوامل شکست اجلاس سیاتل ،ناخرسندی گروه کشورهای درحال توسعه بود،زیرا همچنین دربندچهارم سند نهائی آمده است:

نمایندگان موافقت می کنند که موافقت نامه سازمان جهانی تجارت به صورت کلی برای قبول ازطریق امضأ یا به نحوه دیگر برای کلیه شرکت کنندگان مطابق ماده (140) مفتوح خواهد بود قبولی ولازم الاجرا شدن یک موافقت  تجارت تابع مقررات موافقت نامه محدود به چند طرف مندرج به ضمیمه 4موافقت نامه سازمان جهانی تجارت تابع مقررات موافقت نامه خواهد بود.

بنا براین سند نهاد دور اروگوئه مجموع توافقات را درسه گروه طبقه بندی کرده است.

1- موافقت نامه تشکیل سازمان جهانی تجارت

2- تصمیمات واعلامیه های وزیران

3- تفاهم نامه دربارة تعهدات نسبت به خدمات مالی

موافقت نامه تشکیل سازمان جهانی تجارت به موضوعات مربوط به تشکیلات این نهاد جدید التأسیس می پردازد:-

] ماده 2 : حوزه فعالیت سازمان جهانی تجارت

1- سازمان جهانی تجارت چارچوب نهادی مشترکی برای هدایت روابط تجاری اعضای خود درخصوص مسایل مربوط به موافقت نامه ها واسناد حقوقی پیوست مندرج درضمایم موافقت نامه حاضر بوجود می آورد.

2- موافقت نامه هاواسناد حقوقی پیوست ،مندرج درضمایم 1 و2 و3 که ازاین پس به عنوان «موافقت نامه های تجاری چند طرفه »خوانده می شود)درمورد اعضای که آن ها را قبول کرده اند، همچنین جزء لاینفک موافقت نامه  حاضر بوده وبرای اعضای مذکور الزام آورده هستند.

3- موافقت  نامه ها واسناد حقوقی پیوست مندرج درضمیمه 4 که ازاین پس به عنوان«موافقت نامه های تجاری محدود به چند طرف» خوانده میشود) درمورد اعضای که آن هاراقبول کرده اند همچنین جزء لاینفک موافقت نامه حاضر بوده و برای اعضای مذکورالزام آورهستند.

موافقت نامه های تجاری میان چند طرف برای اعضای که آن ها را نپذیرفته اند ،تعهدات یا حقوقی بوجود نمی آورند.

4- موافقت نامه عمومی تعرفه وتجارت 1994 آن گونه که درضمیمه(الف) شخصی شده است (که ازاین پس به عنوان «گات 1994» خوانده می شود) ازلحاظ حقوقی ازموافقت نامه موسوم به موافقت نامه عمومی  تعرفه وتجارت مؤرخ 30 اکتبر 1947 منظم به سند نهائی تقویت شد، درپایان دومین اجلاس کمیته مقدماتی کنفرانس تجارت واشغال ملل متحد ،به ترتیبی که بعداً اصلاح شده یاتعدیل وتغیر یافته است ،(که ازاین به بعد«گات 1994» نامیده میشود) متمایز است[.

ضمایم موافقت نامه تشکیل سازمان جهانی تجارت ،محور اصلی قواعد وتعهدات در چارچوب سازمان مذکور راتشکیل میدهند ولازم است مختصری به این ضمایم اشاره کرد.

ضمیمه: این    ضمیمه شامل متون مفصلی موسوم به «موافقت نامه های چند جانبه  تجارت کالا» است که بدنه اصلی نتایج دور اروگوئه راتشکیل میدهد. قبول تمام موافقت نامه ها جنبه« اجباری » دارد. به این معنی که متون مذکور  تعهدات الزام آوری را برای همه اعضای سازمان جهانی تجارت ایجاد می نماید. این امر« بسته واحد بودن » نظر مذاکره کنندگان را تقویت می کند وباروی کرد حقوق انتخاب متون جنسی که دردور توکیو وجود داشت تفاوت دارد.

ضمیمه 1 :شامل بخش های زیر می باشد:

ضمیمه(الف) این ضمیمه شامل گات 1994 موافقت نامه گات تجدید نظر شد، به انضام کل موافقت نامه ها یا«مجموعه مقررات» مربوط به جداول مفصل امتیازات  میگردد که بخش عمده صفحات متن معاهده رسمی رابه خود اختصاص میدهد . بخش عمده ای ازفهرست تعرفه های منتشره مربوط به جداول هریک ازکشورهای تجاری بزرگ آمریکا ،جاپان واتحادیه اروپایی باشد.

ضمیمه1(الف) مفصل ترین ضمیمه موافقت نامه به شمار می آید وگات 1994 رادربر میگرد که اساساً ازگات سابق  به انضمام اصلاحات وتغیرات ،مجموعه  مقررات دور توکیو که مجدداً دردور اروگوئه  مورد مذاکره قرار گرفت، وبرخی موافقت نامه های  جدید  منعقده دردور اروگوئه  تشکیل می شود عبارت اند از:

موافقت نامه عمومی تعرفه وتجارت 1994

     موافقت نام مربوط به کشاورزی

     موافقت نامه مربوط به اعمال اقدامات به همدستی وبهداشت نباتی

     موافقت نامه مربوط به منسوجات وپوشاک

     موافقت نامه مربوط به موانع فنی فرا راه تجارت

     موافقت نامه مربوط به اقدامات سرمایه گذاری مرتبط با تجارت

     موافقت نامه مربوط به اجرای ماده 6 موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت 1996

     موافقت نامه مربوط به اجرای ماده 7 موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت 1996

     موافقت نامه مربوط به بازرسی قبل از حمل

     موافقت نامه مربوط به قواعد مبدأ

     موافقت نامه مربوط به رویه های صدور مجوز ورود

     موافقت نامه مربوط به سبساید ها و اقدامات جبرانی

    موافقت نامه مربوط به حفاظت ها . 1

ویژگی های سازمان جهانی تجارت نسبت به گات 1967

سازمان جهانی تجارت نسبت به موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت ( گات) دارای ویژه گی های بارزی است که صرف نظر از مفاد مقررات موافقت نامه های تحت پوشش ( WTO ) میتوان موارد ذیل را برشمرد:

الف : گات از لحاظ تشکیلاتی دارای نقاط ضعفی بود زیرا بعد از گذشت حدود نیم قرن  نتوانسته بود به یک سازمان بین المللی تبدیل گردد و با استفاده ازابزارها و ارکان این چنین سازمانی ،نسبت به پیگیری مصوبات و نظارات بر حسن اجرای آن ها اقدام نماید . اگر چه گات دارای دبیرخانه در ژنو بود ولی این دبیرخانه فاقد تشکیلات کامل برای جلوگیری به این نیاز بود.

این نقیصه گات ، در دور اروگوئه با تصمیم به تشکیل یک سازمان برای هدایت ونظارت بر اجرای موافقت نامه ها رفع گردید و سازمان جهانی تجارت مسئول اجرای کلیه موافقت نامه های حاصل از مذاکرات دور اروگوئه گردیده است و درحال حاضر این سازمان حدود 500 کارمند از ملیت های مختلف دارد.

ب : سازمان جهانی تجارت با احتساب متقاضیان عضویت درآن ، در حال حاضر بیش از 150 کشور جهان را تحت پوشش قرار میدهد که این رقم در مقایسه با اعضای سازمان ملل متحد ، رقم چشمگیری را تشکیل میدهد به طوری که میتواند مدعی جهانی شدن گردد.

ج : موافقت نامه گات تنها به موضوعات معدودی پرداخت ولی موافقت نامه های تحت پوشش سازمان جهانی تجارت ، طیف وسیعی از موضوعات مرتبط با تجارت بین المللی را تشکیل میدهند که برخی این کسترش محوطه فعالیت سازمان جهانی تجارت را غیر اصولی و عاملی برای تضعیف سایر نهادهای بین المللی که رسماً ماموریت اجرای این وظایف را دارند از قبیل انکتاد ، یونید و ویرا ن دی پی دانسته اند .

مهمترین این موضوعات بدیع عبارت اند از:

موافقت نامه در مورد تجارت خدمات ، تجارت حقوق دارای فکری ،قواعد رویه های حاکم بر حل اختلافات ناشی از تجارت بین المللی ، سرمایه گذاری در تحت موافقت نامه گات ، دربعضی ازموارد اعضای مخیر به پذیرش یا عدم پذیرش بعضی از مصوبات بودند . در چنین شرایطی در بعضی ازموضوعات مانند تدابیر ضد دامپینگ و سبایدیها  تعداد امضاء کنندگاه مصوبات تنها تعداد معدودی از کشورها بودند که همین موضوع موجب تضعیف عملکرد گات گردیده بود .

درمقایسه ، کلیه اعضای سازمان جهانی تجارت مکلف به پذیرش کلیه موافقت نامه ها و مصوبات تحت پوشش این سازمان به صورت یک مجموعه هستند و هیچگونه حق مشروط سازی یا خارج باقی ماندن از یک یا چند موافقت نامه برای اعضا به سازمان وجود ندارد که همین موضوع نقطه قوت آن محسوب می گردید .

ﻫ  : سازمان جهانی تجارت ،تحولات جدید جهانی را مورد نظر قرار داده و گات اولیه که به گات 1967 شهرت درد را تکمیل کرده که نسخه جدید گات 1996 نام گرفته است .

و : مکانیسم حل و فصل اختلافات در چارچوب سازمان جهانی تجارت به نوبه خود در نظام حقوق بین الملل ، بدیع و دارای ویژگی های منحصر به فردی است .

جایگاه کشورهای درحال توسعه درسازمان جهانی تجارت

همان گونه که در بحث های قبلی گفته شد که سازمان جهانی تجارت شکل تکامل یافته موافقت نامه عمومی تعرفه ها و تجارت ( گات ) است و بر این اساس به طور خودکار کلیه اعضای گات به عضویت سازمان جهانی تجارت درآمده اند و از تأسیس سازمان مذکور نیز گروه دیگری ازکشورها درخواست عضویت در سازمان مذکور را داشته اند که به درخواست بعضی از آنها موافقت شده است .

اگر چه ذهنیت عمومی ، گات و خلف آن یعنی سازمان جهانی تجارت را باشگاه کشورهای صنعتی و ثروت مند تلقی میکند و دراین خصوص تبلیغاتی نیز به عمل می آید ولی رویه کشورهای جهان نشان داده است که چنین تفکری حداقل توسط اکثر دولت های توسعه یافته دنبال نمی گردد .

برای نمونه ، درفهرست کشورهای متعاهد گات 1967 و عضو سازمان جهانی تجارت . اساس کشورهای زیادی در گروه توسعه نیافته ها وحتی دارای نظام سوسیالیستی مشاهده میشود . برای مثال کشور کوبا اول ژانویه 1948 به گات 1967 ملحق گردید و از زمان تأسیس سازمان جهانی تجارت یعنی 1995 عضو سازمان مذکور است . برخی دیگر از کشورهای که هم درگات 1967 و هم در سازمان جهانی تجارت حضور داشته و جزو گروه کشورهای توسعه نیافته اند ، عبارت اند از:

بنگلادیش ، بنین ، کامرون ، شیلی ، کنگو ، قبرس ، السالوادور ، کامبیا ، غنا ، ارجانتین ، برازیل ، کلمبیا ، مصر ، ترکیه ، اروگوئه ، بحرین ، تانزانیا . برخی دیگر از کشورهای درحال توسعه بعد از تأسیس سازمان مذکور به عضویت آن در آمده اند که عبارت اند از :

امارات متحده عربی ، قرقیزستان ،آنگولا ، اردن و گرجستان . به طوری که در حال حاضر بیش از 115 کشور از کل 136 کشور عضو سازمان جهانی تجارت و کشورهای توسعه نیافته تشکیل میدهند و حدود 30 کشور دیگر توسعه نیافته نیز رسماً تقاضای عضویت در سازمان مذکور را مطرح کرده اند . این حضور چشمگیر ، تأ ثیر به سزای در تعمیمات سازمان جهانی تجارت به لحاظ رویکرد ویژه درقبال کشورهای توسعه نیافته داشته است .

این رویکرد را میتوان در نحوه تنظیم بعضی از موافقت نامه های سازمان مذکور مشاهده کرد که در آن ها بدلیل وضعیت خا ص این گروه ازکشورها ، مقررات ویژه و ترجیحی وضع شده است که این موضوع درتاریخ سازمان های بین المللی کم سابقه است .

همچنین در تصمیم گیری های سازمان جهانی تجارت ، گروه کشورهای درحال توسعه نقش بسیار فعالی ایفا میکنند ، برای نمونه ، تنظیم دستور کار اجلاس وزرای سازمان مذکور که در دسامبر سال 1999 در سیائل امریکا برگزار گردید حاصل ماه ها تلاش کشورهای عضو سازمان بود که دربین آنها گروه کشورهای در حال توسعه نقش فعالی به عهده داشتند . ویابرای مثال ، کره جنوبی درجلسه 20 مه 1999 سازمان ،پیشنهادی در مورد آزاد سازی کشاورزی ارایه داد .

گروه دیگری از کشورهای درحال توسعه به رهبری هند ، پاکستان و مصر ،با مخالفت با برخی از پیشنهادات کشور آمریکا ، آن را تخطی از دستور جلسه از قبل تهیه شده دانستند . هنک کنگ با هدف کاهش تعرفه های صنعتی درسطحی بالاتر از کاهش آن در دوراروگوئه درعرض سه سال پس از پایان مذاکرات ، حمایت شدید خود را برای تعرفه های صنعتی در دور آینده مذاکرات اعلام داشت.

مجارستان پیشنهاد بازنگری در ماده 17 گات و مقررات مربوط به آن را برای اطمینان از عدم تبعیض و وجود یک تعادل بین حقوق و تعهدات شرکت های تجاری دولتی که شامل حذف حقوق انحصاری رسمی و غیررسمی واردات یا صادرات می باشد را کرد . کوبا ، جمهوری دومنیکن ،السااوادور ، هند وراس و نیکاراگوئه پیشنهاد کردند که وزراء دراجلاس سیائل نسبت به اصلاح بند الف ماده 3/1 موافقت نامه بسایدی ها و عوارض جبرانی برای تصحیح عدم تعادل موجود و مجاز کردن کشور های درحال توسعه برای استفاده از بسایدهای که با هدف های توسعه کشور مرتبط با تجارت را تشکیل میدهد .

ثانیاً تعداد اعضای سازمان مذکور ، رقم چشمگیری را تشکیل میدهد به طوری که تقریباً کل تجارت بین المللی بین اعضای این سازمان درچارچوب قواعد حاکم بر سازمان صورت میگیرد .

ساختار نظام حقوقی سازمان جهانی تجارت

نظام حقوقی سازمان جهانی تجارت ازمجموعه ای از مصوبات ، موافقت نامه هاو سایر اسناد حقوقی الزام آور تشکیل شده است .

به منظور برقراری ارتباط بین مجموعه اسناد مذکور و سازمان جهانی تجارت سند بنام سند نهائی دربر گیرنده نتایج مذاکرات تجاری چند جانبه دور اروگوئه درتاریخ 15 اوریل 1994 درمراکش به امضای کلیه کشورهای مؤسس سازمان جهانی تجارت رسید.

در بند اول از سند مذکور مقرر میدارد : -

[ با تشکیل جلسه ای به منظور ختم مذاکرات تجاری چند جانبه دور اروگوئه ، نمایندگان دولتها و جوامع ازوپایی و اعضای کمیته مذاکرات تجاری توافق میکنند که موافقت نامه سازمان جهانی تجارت ( WTO ) نامیده خواد شد . اعلامیه ها و تعمیمات وزیران و تفاهم نامه تعهدات نسبت به خدمات مالی ، به شرح پیوست که در برگیرنده نتایج مذاکرات است ، تشکیل دهنده جزء لاینفک این سند نهائی خواهد بود.[

برای نمونه این گروه ازکشورهاازعدم شفاف بودن فرایند کارسازمان جهانی تجارت وکنارگذاشته شدن ان هاازمذاکرات((اطاق سبز)){اصطلاحی که به دلیل رنگ اطاق کنفرانس خصوصی دبیرکل سابق رواج یافته}بود.

صرف نظرازرویدادمذکورروندکلی مشارکت کشورهای درحال توسعه در تصمیم گیری سازمان جهانی تجارت روندی مثبت و با شتاب است به طوری که نقش کشور های در حال توسعه در تداوم فعالیت سازمان تجارت آن چنان چشم گیر گردیده است که حتی تصدی مدیرت سازمان مذکور نیز مورد توجه این گروه از کشورها قرار گرفته است.

بر اساس این خواسته سازمان جهانی تجارت در اجلاس 22 ژوئیه 1999 برای تعیین مدیر کل جدید سازمان به اقدام جالبی دست زد . به این ترتیب که مقرر گردید برای یک دوره سه ساله که از سپتامبر 1999 آغاز گردید آقای هایک مور از نیوزلند به عنوان مدیر کل سازمان محسوب گردد و پس از خاتمه دوره مسئولیت وی یعنی سپتامبر 2002  آقای داکتر سو پاچای پانیتچ پاکدای که قبلا وزیر تجارت تایلند بوده مدیر کلی این سازمان مهم جهانی به عهده خواهد گرفت.

آقای پانیچ پاکدای در سیمیناری زمن اشاره به نقش بیش از قبل کشورهای در حال توسعه اظهار داشت : ( انتخاب من به عنوان مدیر کل آتی سازمان جهانی تجارت مبین لزوم توجه بیشتر به کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته است . به طوری سنتی گات به عنوان باشگاه ثروتمندان تلقی میشد ولی در حال حاضر نگرش در مورد این سازمان تفاوتی اساسی یافته است نامزدی من و سفیر مراکش در مورد نمونه ای از رویکرد متفاوت د رقبال کشور های در حال توسعه است . نمونه ای دیگری از مشارکت فعال تر کشورهای در حال توسعه در برنامه های سازمان جهانی تجارت تعداد پیشنهاد ات ارائه شده آنها به سازمان است .

برای برگذاری اجلاس سیاتل حدود 157 مورد پیشنهاد به دبیر خانه سازمان واصل شد که  نصف پیشنهاد توسط کشورهای در حال توسعه ارئه شده بود که این موضوع میزان اشتیاق آنها به مشارکت بیشتر در برنامه های سازمان را نشان میدهد)

کشور قدرت مند چین ( از دو جنبه سیاسی و اقتصادی ) یکی از متقاضیان جدی عضویت در سازمان جهانی تجارت محسوب میگردد و به زعم مخالفت شدید دولت های غربی به تدریج عضویت آن در این سازمان در حال تحقق است پیش بینی میگردد که با عضویت چین مواضع کشورهای در حال توسعه در این سازمان از موقعیت بسیار بهتری برخوردار گردد .

صرف نظر از فعالیت این گروه کشورهای در حال توسعه در داخل سازمان  جهانی تجارت این گروه از کشورها با عنایت به جایگاه مهم سازمان مذکور در اقتصاد بین الملل خارج از این سازمان نیز فعالیت های جدی برای تضمین منافع کشورهای در حال توسعه در سازمان مذکور را دنبال میکنند .

برای نمونه در اجلاس گروه 77 که  با حضور حدود 70 رئیس جمهور و نخست وزیر و 63 نماینده عادی رتبه کشورهای در حال توسعه طی روزهای 12-14 آوریل سال 2000میلادی در هاوانا بر گذار گردید  بیانیه ای پایانی اجلاس که از 62 بند تشکیل شده است به موضوع حقوق کشورهای در حال توسعه در چارچوب سازمان جها نی تجارت نیز توجه شده است .

در بند 18 بیانیه هاوانا آمده است :

( ما با نگرانی اعلام می داریم که آزاد سازی تجارت بین الملل برای همه کشورهای در حال توسعه منافعی را تامین نکرده است .لذا به استقرار اطمینان در نظام چند جانبه تجاری از طریق مشارکت کامل کشورهای در حال توسعه اجرای کامل و با حسن نیت موافقت نامه ها ی دور اروگوئه در روح واقعی آنها  و توجه موثر به اجرای علایق کشورهای در حال توسعه نیاز میباشد .

مابر اصل عضویت جهانی در سازمان جهانی تجارت تاکید داشته و خواستار شتاب بخشیدن به فرایند عضویت بدون پیش شرط های سیاسی هستیم ما به همه اعضای( wto) تاکید میکنیم تا از اعمال تقاضای فوق العاده  بر کشورهای در حال توسعه که خواستار عضویت در ( wto) هستند خود داری کنند ما معتقد یم که نیاز به مشورت بین کشورهای در حال توسعه برای ارتقاع مشارکت موثر در سازمان جهانی تجارت وجود دارد . )

 هم چنین در بخشی از بند 20 بیانیه هاوانا آمده است :

( موافقت نامه هایی wto باید با در نظر گرفتن نیاز به تمدید دوره اجرای موافقت نامه های خواص که موجب مشکلات برای کشورهای در حال توسعه میگردند اجرا شوند.

بررسی موافقت نامه جنبه های مرتبط با تجارت ، حقوق ، درای فکری ( trips) آن گونه ای که مواردی 27و17 مقرر گردیده است باید به گونه باشد که آن را جوابگوی نیاز های جنوب گرداند و در دسترسی کشورهای درحال توسعه به دانش و تکنولوژی از طریق شرایط ترجیحی را تضمین کند).1

نظریه کارل مارکس پیرامون تجارت جهانی:

ازسال 1990به بعدبطورواقعی پیشرفت روند دوگانه هستیم . شیوه تولیدسرمایه داری مدرن درسرتاسرجهان خودرا جاانداخته است،همه چیزقربانی ارزش سرمایه وافزایش سودمیشود.نام ازورق پیچیده این روندجهانی سازی است.همزمان باغلبه شیوه تولیدسرمایه داری، سرمایه بازگشت میکند، سرمایه داری که درمکاتب اقتصادی غربی ازآن به مرحله ای عقب مانده که سرمایه داری پیشرفته ازآن سبقت گرفته است نام برده اند، سرمایه داری که خشونت باراست ، خواهان رقابت است ، بحران زاست ،فلاکت وجنگ ونابودی را تولید میکند، بلاخره سرمایه داری که در سراسرجهان فقر،بیکاری جمعی نابرابری خشن اجتماعی را بوجود می آورد.

   کارل مارکس فرید ریش انگلیسی، درمانوفیست حزب کمونیست این نوع بسیار خاص جهانی سازی را توضیح داده اند.از1848به بعد همان طوریکه دیدیم :طبقه بورژوازی برای تولیدات خود فعل خنثی را آغاز نمود ودرتمامی این کرهء خاکی به شکارپرداخت وهمه جا دخالت خودرا عیان نمودبورژوازی توسط استثماربازار جهانی ، جهان وطنی در ارزش تولید ومصرف تمامی کشورهابوجود آورد.صنایع ملی بسیارقدیمی ملت های منهدم شدندودرادامه هنوزهم درحال نابود شدن میباشند.به این صورت که صنایع ملی ملتهاازطریق فشار صنعت جدید، که کم کم حرکتش مشکل مهم زندگی ملتهای متمدن می شود ، ازطریق صنایع که دیگرنه ازطریق مورد اولیه بومی بلکه مورد اولیه که توسط سرمایه داران درمناطق محصور تولیدی آورده میشود وروی آن کارمیشود منهدم میگردند .این شکل تولید کالا درخود کشورها انجام پذیرفته بلکه درسطوح جهانی درمحدوده های تجاری آزاد امجام نپذیرفته بلکه درسطوح جهانی درمخدوده های تجاری آزادانجام می پذیرد بجای شیوه قدیمی ، غرورملی وانزوای ملی ، رفت وآمدهمه جانبه چه دربخش تولیدات مادی وچه دربخش تولیدات فکری بین ملت هاپدید می آید .کالای فکری هرکدام ازملت ها سرمایه ای همگانی میگردد، بورژواری ازطریق بهبودوتکمیل ابزارتولید وشیوه ارتباط گیری پیشرفته ،بربرترین ملت ها رابه زیر چتر تمدن می کشاند.قیمت ارزان کالاهای سرمایه داری توبخانه سنگینی است که تمام دیوارهای چین را ازپایه خراب می نماید وملت هارا مجبور می سازد که خودرا بااین شیوه تولیدبورژوازی همدل نمایند وبرای اینکه تمدن از بین نروند بورژوازی رابپذیرندوخودرا متمدن سازند .بازبان ساده تربگویم شیوه بورژوازی را برگزینند.به یک کلام ،بورژوازی خودجهانی طبق تصوراتش را خلق میکند.

1. درادامه مانوفیست حزب کمونیست همچنین می آید که: بورژوازی روزبه روز هرچه بیشتربه تکه تکه کردن وخردساختن ابزارتولید، دارایی ها وملت می پردازند .ابزار تولیدرامتمرکزمی سازدومالکیت را دردست های عده قلیلی ازمردم قرارمیدهد. نتیجه این روندمرکزیت یافتن سیاسی است.ملت های مستقل، ملت های متحد با منافع مختلف، قوانین، دولت ها ومرزهاهمه وهمه به زیرچترمنا فع یک دولت یک قانون ومنافع طبقه خاصی (سرمایه د اری)کشیده میشود.                                           

بدون شک شیوه تولیدسرمایه داری از سال1990به بعدنه تنهابه صورت پیوسته ومتوالی گسترش یافته است بلکه خودراهمچنین متراکم نموده است:درحالیکه درفاصله های 1987تا2005 رشد صادرات وواردات تجارت جهانی درحدود متوسط سالانه6/6 درصد بوده است ،درهمین فاصله زمانی رشد متوسط سلانه ، تولیدات ناخالص داخلی کشورها در سراسر جهان سه بر چهار درصد بوده است ، یعنی اینکه درهم آمیختگی اقتصادی جهانی به شدت رشد نموده است .همچنین کشورهای مستقل،کشور های متحد با منا فع متفاوت قوانین دولت ها ومرزها به اجباربه زیر سلط اقتصاداتحادیه اروپا پیمان لفتا (ایالات متحده امریکا ،کانادا ، مکزیکو)کشیده می شوند همچنین برای تقویت این روند اقتصاد جهانی ،نهادهای چون صندوق بین المللی پول ،بانک جهانی وسازمان تجارت جهانی بوجودآمدند.سازمان های که در سراسر جهان آزادی جابجای واقتصادبازار را فراهم می سازند.

افزون براین با وضع پیمان ترپس محصول فکری تک تک کشورها (اختراعات)به عنوان ثروت جمعی جهان شناخته شدارزانی اجناس به عنوان توپ خانه سنگینی تمام دیوارهای چین رابه مخروبه تبدیل نمود .در واقع با قرارگرفتن اقتصادچین در جدول سرمایه داری جهانی این پیشگویی مارکس جامه عمل به خود گرفت.

بله این روند درواقع به آن واژه که ازآن بنام جهانی شدن یادمیکنند نیانجامید:جهانی شدن به مفهوم توسعه برابر در سرتاسر جهان . بلکه بیشترتحت این روند نا برابر منطقه یی رشد نمود وتمرکز ثروتهای اجتماعی دردست های عده قلیلی ازمراکز سرمایه داری وامپریالیستی قرارگرفت ونتیجتأ تثبیت شد .سپس درسال 2003در صدددرآمد ناخالص داخلی کشورهای غربی امپریالیستی شمال امریکا واروپا نزول نمود وتقریبأ76%تولیدات ناخالص دخلی قادرخواهدبود اجناس تولیدی فزون تری صادرکند .چنانچه کشورهای توسعه یافته در دسترسی به بازارهای ثروتمند مزیت یابند سایرکشورهای درحال توسعه مانند پاکستان ضرر خوا هند کرد وهمچنین تولید کنندگان کار آمد تر مانند برازیل بتوانند اجناس خودرا ارزانتربفروشند دهاقین کشورهای گرفتاردیوان سالاری وموانع توسعه زیان خواهنددید.کارگران صنایع تحت حمایت دولت در کشورهای هند نیز ازافزایش واردات آسب خواهند دید .همچنین اگر تغییراتی در بازارکار بخش خدمات صورت پذیرد ،کارگران غیرماهرکشورهای ثروتمند شانس نسبتأ اندکی برای یافتن کار خواهند داشت ، ناتوانی درتکمیل این دورازمذاکرات می تواند عواقب وخیم برای سازمان تجارت جهانی ونظامی چند جانیه تجارت داشته باشد.کشورها شاید بطور فزاینده برای توفق نامه های دوجانبه بایکدیگرمذاکره کنند وکشورهای کوچک رادرتنگنا قراردهند، امابرخی ازسازمانهای غیردولتی میگوینددست نیافتن به توافق ، بهترازتوافقی ناخوشایند برای فقراست شاید بهترباشد طرحی نو ومنصفانه برای نظام تجارت جهان ریخته شود. 3

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: